Ze zeggen dat het overgaat
Ze zeggen dat het overgaat....
In mijn dwaaltocht door dit land van rouw waarin ik op 10 augustus terecht kwam, besloot ik dat het tijd was voor meer informatie.
Ik loop daar maar te dwalen en te zoeken.
Ik word er niet goed van!
Zoals er een VVV is als je een nieuwe stad bezoekt, zo moeten er toch ook folders en boeken zijn over de gang van zaken in dit land van rouw?
Introductieweek in het Land van rouw
En zoals er een introductieweek is op een middelbare school, zou zo'n kennismakingsweek in het land van rouw ook erg handig zijn. Een week waarin ze je een beetje wegwijs maken. Een introductieweek voor al die verdwaalde zielen die zichzelf daar plotsklaps vinden.
Ze zeggen dat het overgaat
In de bibliotheek kwam ik het boek 'Ze zeggen dat het overgaat,' tegen. De ondertitel veelbelovend:
'Het boek dat je helpt omgaan met rouw en verdriet.'
Opgewonden nam ik het mee naar huis!
Nu zou ik het gaan beleven!
Ze zeggen dat het overgaat: de opzet van het boek
Ze zeggen dat het overgaat is een lijvig boek, dat je niettemin vrij vlot doorleest. Het is geschreven door Johan Maes en Evamaria Jansen. Johan en Evamaria werken allebei als psychotherapeut en zijn gespecialiseerd in rouw.
Het rouwproces bestaat uit niet elkaar opvolgende fases
Een van de belangrijkste punten in Ze zeggen dat het overgaat is dat een rouwproces niet bestaat uit keurig afgebakende fases. Dat idee ontstond ooit n.a.v. Kübler-Ross, maar is sindsdien al heel vaak verworpen als onzin.
Heel vernieuwend vond ik het dan ook niet, dat dit model niet klopt.
Duh....
En de stelling dat het rouwproces voor iedereen weer anders is, dat elk rouwproces uniek is, en dat er geen goed of fout bestaat als het gaat om rouwen heb ik inmiddels al zo vaak gehoord dat ik de neiging krijg om met mijn ogen te rollen als ik het weer hoor.
'Jaja, het kan vriezen, het kan dooien. Iedereen is anders etc.etc. etc.'
Dit soort stellingen, die waarschijnlijk bedoeld zijn om je ruimte te geven voor je eigen ervaringen, helpen niet altijd als je juist op zoek bent naar wat houvast. Ook al zijn ze heel goed bedoeld, en waardeer ik de gedachte erachter.
Maar het voelt soms, alsof ik met veel moeite uit een ravijn ben geklauterd, en dat ik mezelf net aan mijn handen omhoog wil hijsen, en dat iemand dan mijn handen van de richel duwt waardoor ik weer helemaal naar beneden tuimel.
Het is voor iedereen weer anders. Lekker makkelijk.
Bovendien vind ik het soms ook een beetje makkelijk om te zeggen:
'Het is voor iedereen weer anders!'
Soms voelt deze uitspraak als een dooddoener; als een manier om je er makkelijk vanaf te maken. Want als het voor iedereen anders is, dan kun je er verder weinig over zeggen.
Die kant op!
En ik heb soms juist zo'n behoefte aan iemand die zegt: 'Ja, dit land van Rouw zuigt! Maar kijk, dat pad gaat naar de bibliotheek en daar kun je wat rust vinden.' Of: 'Dat pad is echt vreselijk. Ik ben daar geweest, en dat raad ik van harte af!'
6 dingen die ik verhelderend vond
Toch staan er een aantal dingen in Ze zeggen dat het overgaat die ik heel verhelderend en herkenbaar vond!
- Zoals het idee dat je als rouwende voortdurend switcht tussen het verdriet en de pijn voelen, en je leven leiden. Het doet me denken aan op de autobaan rijden. Soms zit je in de rechterbaan, soms in de linkerbaan. Het wisselt elkaar steeds af. Die noemen ze het Duale Procesmodel. 'In een gezond en ongecompliceerd rouwproces bewegen we heen en weer tussen confrontatie en vermijding, verlies en herstel, positieve en negatieve ervaringen en gevoelens, probleemgerichte en emotie-gerichte strategieën.'
- Volgens Johan Maes en Evamaria Jansen is het onzin dat emoties persé geuit moeten worden omdat je het verdriet anders niet verwerkt.
- Er is geen verschil in het verloop van het rouwproces tussen mensen die wel professionele hulp en/of meedoen aan een gespreksgroep en mensen die dat niet doen!
- Het verlies ontkennen kan een goede zaak zijn schrijven Johan en Evamaria. Soms is het nodig omdat het anders veel te erg is. 'Ontkennen is een gezonde reactie op een abnormale gebeurtenis,' zeggen ze. 'Het vermijden van pijn kan je gezond houden en het leven draaglijk maken,' en 'Ontkenning en emotionele verdoofdheid zijn ingebouwde beschermingsmechanismen tegen te veel pijn.' Johan en Evamaria zeggen dat je iemand die het verlies ontkent gewoon moet laten dus. Ga niet proberen om de rouwende als het ware uit de droom te helpen.
- Pijn heeft een functie. 'Pijn signaleert dat er schade is en dat er aandacht, zorg herstel of heling nodig is.'
- Sommige mensen wíllen de pijn ook niet loslaten, omdat ze die voelen als een verbinding met de overleden. Dat heb ik ook. Hoewel ik van David Kessler heb geleerd dat liefde voelen ook een blijvende vorm van contact is.
Eén van mijn favoriete stukken
Onderstaande regels zijn me uit het hart gegrepen:
'Je wéét wel puur feitelijk dat je gestorven dochter er niet meer is, maar je hart weigert het aan te nemen en je wordt opstandig bij het idee alleen al dat je haar moet loslaten en zeker als mensen je zeggen dat je dat móét doen. Je kunt niet al te lang in de onbarmhartige stralen van de zon kijken zonder blind te worden.'
Mijn conclusie over Ze zeggen dat het overgaat
Het boek Ze zeggen dat het overgaat bracht me niet het houvast waarnaar ik zo wanhopig zoek. Dat ligt niet aan de uitgebreide informatie of de inzet van de auteurs. Ze hebben zich goed gedocumenteerd, en presenteren veel verschillende (wetenschappelijke) inzichten en modellen van rouwverwerking.
De theorie wisselen ze af met persoonlijke verhalen en ervaringen.
In die zin is dit boek een mooie combinatie van informatie, praktische handvatten en herkenning.
Tot slot
De belangrijkste boodschap van Ze zeggen dat het overgaat is dat alles wat je voelt en ervaart normaal is. Er is niet één manier om te rouwen. Voor iedereen is het weer anders. Maak je dus niet druk om het idee dat er fases zijn waar je chronologisch doorheen gaat, zoals je van de ene naar de andere klas gaat op school!
Dat is onzin.
Rouwen houdt nooit op.
Het goede nieuws is dat, volgens de schrijvers van dit boek, wij mensen de veerkracht hebben om op onze eigen, unieke manier met moeilijke gebeurtenissen om te gaan.
Ik eindig met een uitspraak uit het boek die ik mooi vind:
'Rouw heeft geen eindpunt. Rouw is een levenslang proces van zoeken naar betekenisvol leven zonder de overledene.'
Leestip
Ze zeggen dat het overgaat van Johan Maes en Evamaria Jansen kopen?
Ze zeggen dat het overgaat is voor 19,95 te koop op bol.com of je lokale boekhandel. Dat vind ik niet duur voor dit kwalitatief goede boek. Maar je kunt het ook vinden in de bibliotheek!
❤️😘
Zelf lees ik liever verhalen van mensen die het echt meegemaakt hebben. Anderen die een dierbare verloren zijn en hun gevoelens op papier gezet hebben. Daar herken ik gewoon heel veel in. En dat hoeven niet per se boeken te zijn, want ook in korte verhalen op internet of in tijdschriften vind ik houvast.
Misschien is dit boek even goed voor de mensen om je heen. Zodat die respecteren,dat ieder een eigen manier van verdriet hebben heeft en uit. Hoe gaat het met je kinderen?
Ik ben iemand die dingen graag alleen verwerkt en ik geloof niet echt in (boeken)wijsheid van mensen die niet hetzelfde hebben meegemaakt.
Die laatste uitspraak vind ik een hele mooie.
En verder breng ik je een dikke digitale knuffel.
rouw..voor iedereen is het anders...
en een handleiding krijg je er niet bij
groeten
Rouw als levenslang proces, dat lijkt mij een heel adequate omschrijving ❤️🩹
Overleden dierbaren laten steeds een ruimte achter zich die niet meer gevuld kan worden. Hiermee leren leven doen we de rest van ons leven.
Mooie beschrijving van een goed boek, dank je wel! Arme Nicole, ik snap heel goed dat zo graag die pijn kwijt wilt. Of dat je wakker kunt worden uit deze boze droom en dat het allemaal niet echt gebeurd is...
Zelf put ik troost uit het christelijk geloof. Dat ligt in mijn geval voor de hand omdat ik gelovig ben opgevoed dus dat fundament lag er al. Ik geloof dat onze dierbare overledenen niet dood zijn, maar dat ze het goed hebben bij God. Dat alle pijn en moeite en gemis van hen is weggenomen door Gods oneindige liefde. Er is veel mooie muziek die daar over gaat, denk bijv. aan Sela of Kinga Ban. Door die muziek vind ik rust. Niet dat ik nooit twijfel of zoiets prachtigs als Gods liefde wel bestaat. Maar ik kies ervoor daarin te geloven.
Heel veel sterkte lieve Nicole. Ik steek een kaarsje aan voor jou, je dochter Lucy en je hele gezin.
Liefs, Alice K.
Alleen al goed dat je er (bewust) mee bezig bent...alle beetjes helpen.
Oh ja, het zou fijn zijn als er een echte handleiding zou bestaan over omgaan met rouw.
Tja, die bestaat er niet, vrees ik.
Na 26 ofzo jaar mis ik mijn enige grote zus nog steeds. En heel af en toe, als ik alleen ben, babbel ik met haar.
De vreselijke pijn wordt langzaamaan minder, maar zo nu en dan steekt het nog venijnig scherp de kop op en lijkt het alsof het allemaal gisteren is gebeurd.
Mij heeft de dood van mijn zus vooral dankbaar gemaakt: dankbaar dat ik al 23 jaar langer dan zij op deze wereldbol mag rondhuppelen, dankbaar voor de drie kinderen en fantastische man die ik in mijn leven mocht verwelkomen, en zij jammer genoeg niet, want zo jong gestorven. Dankbaar voor elke dag dat ik er ben want het kan zó gedaan zijn allemaal.
Daar hou ik in mijn achterhoofd steeds rekening mee.
Wat kan ik anders doen dan je andermaal sterkte wensen ook al klinkt dat als dooddoener, het is welgemeend.
Het zou inderdaad wel heel erg fijn zijn als er een handleiding is voor rouw. Zelf vind ik het altijd fijn om ervaringen van anderen te lezen, omdat dat toch het gevoel geeft dat je niet alleen bent. Daarnaast vind ik het ook fijn om met dierbaren van de overledene herinneringen op te halen. En muziek, dat helpt mij ook altijd enorm.
Jammer dat er geen handleiding is hè? Ik heb misschien een tip die een klein beetje kan helpen. Ik heb vorig jaar aan een buurvrouw die haar man heeft verloren het "rouw dagboek" gegeven. Ze vertelde me later dat ze heel fijn vind om erin te schrijven. Je hoeft niet alles met anderen te delen, vaak werkt het beter dat je het voor jezelf kunt opschrijven wat anderen helemaal niet hoeven te weten.
Te koop bij Bol.
Beste Nicole,
Dank voor je blogpost. Ik lees al een aantal maanden af en toe een bericht en herken veel van wat je schrijft over rouw. Mijn jongere broer is vorig jaar zomer onverwachts overleden en ik snap goed wat je bedoelt als je schrijft dat je op dwaaltocht bent in het land van rouw. Zo voelt het voor mij ook. Alhoewel een kind verliezen heel iets anders is dan een broer of zus.
Ik ben zelf ook al een tijdje aan het rondhobbelen in dit land. Wat mij soms houvast geeft of helpt, is met anderen praten die al wat langer in dit land aangekomen zijn. Ook al hebben zij iemand anders verloren (een partner, of een ouder), het is voor mij heel fijn om hun 'kaart' met hun wandelroutes te mogen bekijken. Ook al hebben zij een heel andere kaart of een ander pad gekozen, het voelt hoopgevend (als dat het goede woord is) om te zien dat er überhaupt kaarten zijn! Met routes die je gaandeweg uitstippelt.
En ik vind het fijn om te voelen dat ik niet alleen ben. Ook al weet ik dat wel met mijn hoofd, in gesprek met anderen voel en zie ik ook dat we dus samen in dat land zijn en het samen moeten zien te navigeren, al lopen we niet dezelfde route. Voor mij is dat troostend om te ervaren. Ik weet niet of je daar iets aan hebt, maar ik wilde dat nog even delen.
Heel veel liefs, troost en zachtheid voor jou.
Toen ik de titel zag was het eerste wat bij mij opkwam ,wie zijn ze dan? Bestaat er een juiste manier van omgaan met rouw? Bestaat er een handboek over rouwen? Lijkt mij echt onmogelijk omdat we allemaal anders met emoties omgaan. De een haalt troost uit een geloof, een ander uit boeken weer een ander uit rituelen of het delen met lotgenoten. En wat voor jou de juiste manier is kan geloof ik niemand je vertellen. Sterkte met rouwen en hopelijk vind je een manier om het een plaats te geven in je leven.
Die laatste opmerking is wel mooi. Maar ik vrees dat het nooit meer over gaat. Ik heb laatst het boek Rauw gelezen van Marjolein Hartman. Haar zoon was een van de surfers die verdronken bij Scheveningen. Ik vond het een goed boek. Niet dat er een handleiding in staat van hoe je om moet gaan met zo'n groot verdriet maar het laat wel zien wat je kunt doen als er iemand in je omgeving met zo'n verlies te maken krijgt. Verder is het, denk ik, een verdriet dat 1000den malen erger is dan je je ooit had kunnen voorstellen. Sterkte, Nicole.
Dankjewel Nicky. Dat boek ga ik meteen reserveren bij de bieb.