Het project Speaking Grief richt zich op de ervaring van een dierbare verliezen in een 'death-and-grief avoidant society'.

Hun uitgangspunt is: rouw is niet iets wat moet worden 'opgelost.'

Mensen moeten de ruimte en tijd krijgen om verdrietig te zijn en te rouwen. En dat kan betekenen dat iemand na 6 jaar nog steeds elke dag verdrietig is om een verlies.

Rouw is een universele ervaring en tegelijkertijd voor iedereen weer anders.

Rouw is niet een kwestie van verwerken

Je kunt het niet vastleggen in fases en tijdvakken.

Rouw duurt een leven lang.

Het is niet een kwestie van het verlies verwerken, en dan 'aan de andere' kant als een nieuw mens uit het rouwproces komen. Het heeft geen begin, midden en een happy end volgens Speaking Grief. En trouwens ook volgens Megan Devine, die dezelfde boodschap heeft.

Eén van de initiatieven van Speaking Grief is de gelijknamige documentaire.

Speaking Grief documentaire over rouw

In de documentaire Speaking Grief komen verschillende mensen aan het woord die iemand zijn verloren. Zoals een kind, een broer, een moeder en een partner. Zij vertellen over hun verlies en verdriet. Deze persoonlijke verhalen worden afgewisseld met inzichten van 'experts,' waaronder Megan Devine bekend van het boek It's okay that you're not okay.

Mijn mening over deze documentaire

Ik vond het een prima documentaire, maar weinig vernieuwend. Alle bekende cliché's komen voorbij, zoals de klacht dat de omgeving vaak zo onhandig reageert, ook al is dat met de beste bedoelingen. En dan volgt onherroepelijk de anekdote over mensen die een rouwende zien, en vermijden.

Tsja...

Ik denk dan altijd wel: als het gevaar dat je 'iets stoms' zegt zo groot is en zo gevoelig ligt, is het dan niet begrijpelijk dat mensen snel een blokje om lopen? Om te vermijden dat ze iemand die toch al heel verdrietig, is nog meer pijn doen?

Maar nee, dat is dus ook niet goed.

Speaking Grief: Je zult ongetwijfeld 'het verkeerde' zeggen

Gelukkig erkennen ze in de documentaire Speaking Grief dat het normaal is dat je het verkeerde zegt. Sterker nog: het is eigenlijk onvermijdelijk. De boodschap van Speaking Grief: laat angst dat je iets stoms zegt je niet weerhouden om je hulp en aandacht aan te bieden. Het is prima om te zeggen: 'Ik weet niet wat ik moet zeggen.'

Scène in de supermarkt

In de documentaire Speaking Grief is een scène in de supermarkt. Rouw in de supermarkt is berucht! Bijvoorbeeld omdat een rouwende wordt aangesproken door een meelevende kennis en de supermarkt daar helemaal niet de juiste plek voor vindt.

In deze scène zie je een man met overduidelijk veel verdriet, en een vrouw waarmee hij blikken kruist. Vervolgens loopt de mevrouw door.

Zelfde scène: zo moet het!

Aan het eind van de documentaire zie je de scène opnieuw, maar nu met een ander verloop. Dit keer legt de vrouw haar hand op haar hart en werpt de man een meelevende blik toe. Vervolgens loopt hij naar haar toe.

Dit vond ik echt een ontroerende scène en de tranen schoten me in de ogen. Het mooie hieraan is denk ik dat je dan als 'omgeving' niet de rouwende overvalt, maar wel erkent. En de rouwende kan er dan voor kiezen om naar je toe te lopen of niet.

Bied concrete hulp aan

Een andere bekende klacht is over mensen die zeggen: 'Als ik iets voor je kan doen, laat het me weten!' of 'Je mag me altijd bellen!' Hoor je het geluid van de bel van het verkeerde antwoord?!

In Speaking Grief vergelijken ze dit aanbod met een rouwende vragen om een moeilijke wiskundige som op te lossen en te zeggen:

'En kom me straks maar de uitkomst zeggen!'

Het uitgangspunt van Speaking Grief is dat rouwenden zo overweldigd en verdrietig zijn dat ze geen idee hebben wat ze nodig hebben. Vraag ze dat dus niet! Maak je hulp in plaats daarvan heel concreet. Zeg bijvoorbeeld: 'Zou je het fijn vinden als ik de was voor je doe?' of 'Zou je het fijn vinden als ik je kinderen uit school ophaal?'

Dit soort concrete hulp is wél goed, volgens Speaking Grief.

Noem de naam van de overledene?

Eén van de aanbevelingen van Speaking Grief is de naam van de overledene durven noemen tegen de rouwende. Je hoeft niet bang te zijn dat je die persoon daardoor herinnert aan het verlies. Hij of zij denkt er toch wel aan.

Een vader in Speaking Grief zegt dat niemand ooit vraagt naar zijn verongelukte zoon. En hij zou dat heel graag willen, want hij vindt het heerlijk om over hem te praten. En hij benoemt dat het niet erg is als hij dan volschiet.

Ik praat ook graag over Lucy, maar liever niet op dansles

Hoewel ik dit herken, en ik het ook heel erg fijn vind om over Lucy te praten, heb ik hierbij wel een kanttekening. Zo vond ik het op dansles NIET fijn als iemand over Lucy begon. Zoals ik tegen mijn man zei:

'Het is net alsof het verdriet ons naar dansles is gevolgd.'

Dansles was juist even een plek om even gewoon Nicole en Floris te zijn, en niet 'die ouders die een kind zijn verloren'.... Dit is zelfs de belangrijkste reden waarom mijn man wilde stoppen met dansles. Maar tegelijkertijd waardeer ik dát ze ernaar vragen....

Speaking Grief kijken

Je kunt de documentaire die een klein uurtje duurt gratis kijken op Youtube of Vimeo. Ik heb hem hieronder voor jullie geplakt!

Tot slot

De oproep om ruimte te geven aan de rouw en het verdriet na een groot verlies vind ik terecht en mooi. Ook het verwerpen van het idee dat het na een half jaar toch wel 'over' moet zijn. Dat slaat natuurlijk nergens op. Sterker nog, dat soort ideeën zorgen ervoor dat mensen die dan (terecht) nog hartstikke verdrietig zijn denken dat ze 'niet normaal' zijn.

Tegelijkertijd vind ik sommige adviezen uit de documentaire een beetje lastig.

Zoals enerzijds de stelling: het is niet de taak van rouwenden om de omgeving te leren hoe het beter kan versus je gaat hoe dan ook het verkeerde zeggen, gevolgd door het verwijt dat mensen rouwende mensen soms mijden.

Damned if you do, damned if you don't!

Leestip: Liminal space

Hoe zijn jouw ervaringen met rouw en verlies?