🚗 Waarom we soms even in de auto blijven zitten | Non-plaatsen
In het boek Archeologie van het verlies van Sarah Tarlow las ik over zogenoemde non-plaatsen. Dat is een woord dat is bedacht door de Franse antropoloog Marc Augé.
Wat is een non-plaats?
Het zijn functionele, anonieme plekken waar we tijdelijk zijn en waar ons gedrag wordt bepaald door regels en instructies. Denk aan aanwijzingen, schermen en bordjes. De belangrijkste kenmerken zijn:
- Tijdelijk ( je bent er kort of onderweg)
- Functioneel (ze hebben een duidelijk praktisch of commercieel doel)
- Anoniem (weinig sociale binding of persoonlijke geschiedenis)
- Uniform (lijken overal op elkaar)
Marc Augé constateert dat non-plaatsen onmisbaar zijn geworden, maar hij maakt zich zorgen dat mensen elkaar uit het oog verliezen. Alles wordt anoniem en onpersoonlijk.
Voorbeelden van non-plaatsen
Voorbeelden zijn:
✈️ Vliegveld – Doorgangsplek, tijdelijk, universeel
⛽ Tankstation – Kort verblijf, generiek
🍔 Wegrestaurant / fastfood – Tijdelijk, uniform
🏥 Wachtkamer – Tijdelijk, weinig interactie
🅿️ Parkeerplaats – Kort verblijf, functioneel
🚗 Auto (zoals Sarah) – Tijdelijk, anoniem, moment van rust of afzondering
🚉 Treinstation / bushalte – Doorgang, tijdelijk, weinig binding
De auto als non-plaats
Voor Sarah, de schrijfster van Archeologie van het verlies, werd haar auto een ‘non-plaats’. Sarah zorgde op dat moment voor haar zieke man, drie opgroeiende kinderen en had een fulltime baan. Ze had dus nogal wat aan haar hoofd! Sarah:
‘Wanneer ik in de auto zat was ik van niemand. Er kon niet van me verwacht worden dat ik daar iets anders deed.’
Soms reed ze extra langzaam, of bleef ze bij thuiskomst nog even in haar auto zitten.
Waarom zijn non-plaatsen interessant?
Augé waarschuwt voor een samenleving vol non-plaatsen. Als er steeds meer komen, worden mensen dan niet eenzaam? Maar Sarah laat zien dat non-plaatsen ook een prettige time-out kunnen zijn.
Non-plaatsen en ik
Als ik in mijn eentje in de auto stap, dan herken ik Sarahs gevoel wel. Thuis word ik permanent omringd door man en kinderen. Alleen, in de auto, voel ik me dan aangenaam los van alles.
Leestips
- Liminaliteit
- Het boek Archeologie van het verlies
Wat zijn jouw ervaringen met non-plaatsen? En herken je Sarahs ervaring in haar auto?
Een auto als non plaats zie ik wel zitten. Thuis is soms ook een non plaats als ik alleen in de woonkamer ben. Eenzaam word ik er niet.
Ergens ben ik van mening dat elk mens de ruimte moet hebben om zich even terug te kunnen trekken om zichzelf te verzamelen. In dit geval gaat het om de auto, maar een momentje voor jezelf kan ook door even een wandeling alleen te maken. Die ruimte is soms gewoon even nodig.
Ik denk dat we allemaal wel zo’n plekje hebben (in elk geval nodig hebben)
Herkenbaar, maar dan in tram/trein voor woon-werkverkeer. Heerlijke rustige overgang tussen werk en thuis waar je even op jezelf bent.
Oh ja, heerlijk op de fiets naar huis, wind in mijn haar. Even niks aan mijn hoofd en genieten van de omgeving.