Koken op een petroleumstel + 2 duurzame alternatieven!
Koken op een petroleumstel.
Is dat een goede manier om te bezuinigen op gas en elektrische tijd?
In 2012 schreef ik een blogpost over koken op een petroleumstel. Afgelopen week kreeg ik van een lezer van Huisvlijt het volgende bericht:
Koken op petroleumstel
'Ook ik wil in deze tijd anders gaan koken. Ik heb een petroleumstel bij mn ouders meegenomen, dat van mijn oma is geweest. Ik heb geurloze petroleumolie gekocht. Er zit een lont in (het is een 1-pitter.)
Maar nu?
Ik heb vragen! Wil jij me helpen?
- Hoeveel petroleum moet ik in het onderste bakje doen?
- Kan ik ook lampenolie gebruiken?
- Moet ik pannen met dikke of dunne bodem gebruiken?
- Hou je een lucifer bij de lont om hem aan te steken?'
Hieronder eerst de post over een petroleumstel uit 2012 en daarna antwoorden op de vragen!
Petroleumstel
Je zou denken dat het voor vrouwen makkelijker werd om te koken toen ze een echt fornuis kregen, en ze niet langer hoefden te koken op een open vuur. Maar in Ruud Meijers boek Beroep huisvrouw las ik dat er weliswaar minder warmte verloren ging, maar dat de 'kookarbeid' er zeker niet eenvoudiger op werd! Het eenvoudiger leven van vroeger wat soms best ingewikkeld.
Koken op fornuis meer werk!
Want wat wil het geval? Bij het koken boven een open vuur kon je als vrouw gewoon alle ingrediënten bij elkaar in een ketel of vuurvaste aarden pot kwakken, en dan had je er verder geen omkijken meer naar. Gewoon urenlang laten sudderen, tot je wilde eten. Men at toen meestal dan ook stamppot of soep.
Maar door de komst van het kolenfornuis had je als vrouw ineens te maken met meerdere pannen met een platte bodem, waarmee je verschillende gerechten tegelijkertijd kon klaar maken en die hadden vaak ook nog allemaal een verschillende bereidingstijd!
Koken op een petroleumstel
In de tijd van de opkomst van het kolenfornuis kwam tegelijkertijd het petroleumstel op de markt. Dat was heel populair onder de minder rijke mensen omdat het klein was en goedkoper in het gebruik. Ik weet dat bijvoorbeeld Teunie Luijk van Eenvoudig Leven en Neurootje regelmatig koken op een petroleumstel. En her en der lees ik over mensen die hun draadjesvlees lekker laten sudderen op een petroleumstel.
Hierdoor kijk ik tegenwoordig in de kringloopwinkels of ze niet een goedkoop petroleumstel hebben, want dat lijkt mij ook wel wat! Hoewel er inmiddels een moderne variant op is die 'slow cooker' heet. Maar die ziet er helemaal niet zo gezellig uit, en kost zo 60 euro, dus die blief ik niet.
Vroeger kookte mijn oma in de zomer op een petroleumstel, omdat dan de kachel tenminste niet aan hoefde, maar mijn moeder vond dat als kind wel stinken!
Mijn 85-jarige tante Toos: zo kook je op een petroleumstel!
Gebruik een petroleumstel alleen in een open ruimte, of zet ramen en de deur van de keuken open! Er wordt namelijk veel zuurstof gebruikt. Zet dus ook geen afzuigkap aan!
- Vul het bakje met petroleum, zorg dat het het niet overstroomt.
- Controleer dat de lont er goed recht in zit.
- Draai de lont een stukje omhoog en steek hem aan met een lange lucifer.
- Draai vervolgens de lont een klein stukje terug, want anders gaat het walmen.
N.B. Gebruik pannen met een dunne bodem, en pas op met gordijnen!
Hoe werkt een petroleumstel?
Een petroleumstel bestaat uit:
- Een reservoir voor de petroleum.
- Een plaat met gleuven waar de pitten doorheen gaan.
- Pit: een ongeveer 7 cm brede katoenen band die de brandstof opzuigt.
- Opzetstuk (de kelk).
- Rooster waarop de pan wordt gezet.
- Draaidingetje om de pit korter of langer mee te maken. Daarmee controleer je de grootte van de vlam. Doe de vlam niet te groot want dan gaat het walmen en stinken.
Je doet gezuiverde petroleumolie of lampenolie in het reservoir voor petroleum. Vervolgens steek je de pit aan, en draait de vlam op de gewenste grootte. Als je klaar bent met koken draai je de vlam omlaag totdat de pit dooft.
Petroleumstel kopen
Je kunt een petroleumstel kopen in kringloopwinkels, Etsy of op marktplaats. Ze zijn niet meer te koop bij huishoudelijke winkels als de Hema, Blokker etc. Als je er tweedehands eentje koopt is het belangrijk om hierop te letten:
- Controleer of er nog een goede pit in zit.
- Controleer de knop waarmee je de pit korter en langer kunt maken.
- Bedenk wat je ermee wilt koken. Een petroleumstel met 1 pit is geschikt voor kleine pannen en dus voor maaltijden voor 1 tot 2 personen. Maar er zijn ook stellen met wel 3 of 4 pitten. Daarop passen grotere pannen.
Modern petroleumstel kopen nieuw
Let op: op amazon.nl kun je nog wel een nieuw modern petroleumstel kopen. Zoals deze:
Of dit nieuwe petroleumstel met een wat leuker nostalgisch uiterlijk voor 30,70:
Koken op een petroleumstel: antwoorden
Hoeveel petroleumolie moet ik in het bakje doen?
Mijn tante Toos is 85 en heeft dus ervaring met petroleumstellen. Zij zegt: 'Vul het bakje helemaal met petroleum, maar zorg dat het niet overstroomt.
Kan ik ook lampenolie gebruiken?
Neurootje gebruikt inderdaad lampenolie voor haar petroleumstel. Dat brandt goed en reukloos. Vroeger stonk petroleum inderdaad, maar nu is er ook zogenoemde gezuiverde petroleumolie die wel geurloos is. Die geeft meer warmte dan lampenolie. Je kunt dus zowel lampenolie als petroleum gebruiken voor je petroleumstel.
Neurootje schrijft op haar blog dat ze zwarte pannen die je bij elke Blokker kunt kopen gebruikt en van die gezellige ouderwetse gewolkte pannen.
Moet ik pannen met een dikke of dunne bodem gebruiken?
De meeste gebruikers adviseren om gewoon een fijne pan bij de kringloopwinkel te halen en die te gebruiken. Maar mijn 85-jarige tante Toos zegt dat je pannen met een dunne bodem moet gebruiken.
Hou je een lucifer bij de lont om hem aan te steken?
Je kunt een petroleumstel inderdaad aansteken met een lucifer of gasbrander met vlam. Bij die laatste kun je makkelijker veilig afstand houden. Mijn 85-jarige tante Toos adviseert een 'lange lucifer'.
Alternatieven voor koken op petroleumstel
Met een petroleumstel moet je voorzichtig omgaan, en er zijn mensen die waarschuwen voor afvalstoffen die vrijkomen bij het gebruik. Petroleum is een brandstof die vergelijkbaar is met benzine en kerosine. Wil je liever niet in de weer met petroleum?
Slow cooker
Dan is een slow cooker een goed alternatief. Dat is een elektrische pan waarmee je heerlijke gerechten kunt maken. Toen ik in 2012 deze post schreef vond ik slow cookers nog stom. Maar toen wist ik niet beter. Inmiddels ben ik helemaal om, en gebruik ik mijn slow cooker regelmatig. Ik zou hem niet meer willen missen.
Ecostoof of hooimadam
Gaat het je vooral om geld besparen op energie dan is een hooimadam of een ecostoof ook een goede optie. Je brengt eerst je maaltijd aan de kook, en daarna zet je de pan in de ecostoof. De warmte van de ecostoof zorgt er vervolgens voor dat je maaltijd rustig gaart. Dit is zowel een heel veilige als energiezuinige manier van koken! Er is zelfs een heus kookboek voor koken met een ecostoof: Langzaam lekker.
Je kunt ook zelf een hooimadam maken!
N.B. Als je gaat koken op een petroleumstel zorg dan dat je een hoge kwaliteit olie gebruikt en ventileer goed!
Filmpje: stoofvlees maken op een peteroleumstel
In onderstaand filmpje maakt de 90-jarige tante Drika draadjesvlees op een petroleumstel! Je ziet dat het een stel is met 3 pitten, en hoe ze met een lucifer het petroleumstel aansteekt. Het ziet er enorm gezellig uit vind ik.
Literatuur van toen
Hoe schreven ze vroeger over koken op een petroleumstel en petroleumkachelskachels?
Baedeker voor de vrouw
In de reeks Baedeker voor de vrouw uit de jaren 50 van de vorige eeuw verscheen het boek Huishouden op rolletjes.
Daarin wordt vooral gewaarschuwd voor de gevaren:
'Gebruik een petroleumkachel nooit in badkamer of douchecel; er zou gemakkelijk koolmonoxide gevormd kunnen worden. De enige ruimte waarin een petroleumkachel zonder afvoer eigenlijk gebruikt kan worden is een keuken waar voor goede ventilatie en vochtabsorberende muren is gezorgd. Veel branden zijn het gevolg geweest van petroleumkachels.'
Groot Margriet Huishoudboek 1969
Om dit boek wordt de lucht van petroleum genoemd als nadeel. Maar ze schrijven ook: 'Verder kan men er heel veel plezier van hebben, vooral voor gerechten die lange tijd zachtjes moeten doorkoken.'
Praktische informatie en lont petroleumstel Gamma?
Geurloze petroleum kun je onder andere kopen bij de Gamma, Praxis en online bij bol.com. Helaas verkoopt de Gamma geen losse lonten. Maar een nieuwe lont voor een petroleumstel kun je onder andere wel kopen bij bol.com. Zoals deze:
Wanneer moet je een lont van een petroleumstel vervangen?
Goed nieuws: een lont van een petroleum stel gaat vaak jaren mee. Met behulp van het draaidingetje kun je een 'vers' stuk omhoog draaien. Pas als de lont 'op' is hoef je hem te vervangen.
Dat moment komt als de lont te kort is geworden om nog goed de olie op te zuigen.
Dan is het tijd om de lont te vervangen.
Leestips
Kook jij wel eens op een petroleumstel?
Gebruikte bronnen onder andere Neurootje, Wikipedia, Kaboutertuin, Van Eesteren Museum, Energieboekje, GT Rovers, Rommel - Rijkdom
ik heb er sinds kort een bij de kringloop gekocht..ik heb het nog niet geprobeerd...maar met lampenolie schijnt het prima te werken....ik ga het volgende week maar eens proberen met de hachee....dat kan dan tijdens de drukke verhuisdagen lekker rustig doorpruttelen en heb ik er geen omkijken naar ;)
Wat kostte het petroleumstel Carlien? Ik ben wel benieuwd aan wat voor prijs ik moet denken.
sorry, je zat in de spam en k zag het nu pas..ik gaf er maar 5 euro voor!!
Ik heb er 1 gekocht voor drie euro, met gaasje
Je kan ook op MP terecht voor stellen, 'k heb 3 verschillende stellen en gebruik ze regelmatig om slowfood op te sudderen, wel met lampolie dat ruik je minder erg als petroleum,
Zo lekker...
groet
Ik geloof dat Teunie inderdaad ook lampenolie gebruikt. Dank voor de tip! Als ik zo'n petroleumstel vind, ga ik dat gebruiken.
Helaas, die heb ik (nog) niet, ben er ook al naar aan het neuzen bij de kringloop..
Hallo allemaal,
Ben in het bezit van 3 peutstellen.
Gebruik ze dagelijks. Ze staan gewoon op het gasstel want die gebruiken we niet meer. Doe er lampolie in.
Al mijn pannen kunnen erop, ook de koekenpan voor n gebakken ei of roerbakgroente.
En natuurlijk de fluitketel voor heet water.
Ik sta met plezier in de keuken te koken.
Wat leuk om te lezen dat je ze zo vaak gebruikt Margareth? En heb jij dus geen last van rook of vervelende geurtjes van het petroleumstel?
Je ruikt de lampolie niet. Ik haal deze in literflessen bij supermarkt Dirk, die is het goedkoopst.
Ik heb er ook één, die is van mijn schoonmoeder geweest.
Ik gebruik hem ook met lampenolie, om de soep te laten trekken, vlees te laten sudderen of de stoofpeertjes te laten garen en kleuren...en het staat inderdaad gezellig!
Hoeveel van die flessen gebruikt u per week?
Bij elke dag koken op een petroleumstel kun je denken aan 1 fles per week Meriam.
Nog niet, maar... ;o)
Leuk om te lezen. Heeft een van jullie wel eens met een hooikist gewerkt? Daar wordt tegenwoordig ook veel over geschreven. Het zou weer helemaal "in" zijn.
Ik heb er al wel op diverse blogs over gelezen. over zo'n hooikist. Ik geloof dat er zelfs een hele leuke naam voor is? Madame nog wat of zo?
Ik heb er zelf één gemaakt van een oude koelbox. Kussentjes met wollen vulling. Maar ik vind koken op de gaskachel prettiger,het gerecht blijft warmer.
Leuk, ik zette het boek gisteren op mijn leeslijst! Mijn moeder werkte nog wel met een petroleumstel, ik heb er geen. Wel een "hooikist",d.w.z.een oude koelbox met hooi, maar ik gebruik hem te weinig. Goed voornemen?
Leuk, ik zette het boek gisteren op mijn leeslijst! Mijn moeder werkte nog wel met een petroleumstel, ik heb er geen. Wel een "hooikist",d.w.z.een oude koelbox met hooi, maar ik gebruik hem te weinig. Goed voornemen?
Ik heb twee peteroleumstellen. Een eenpitter en een driepitter. Ik heb ze allebei nog niet gebruikt, maar wil ze zeker gaan gebruiken.
Maakt het veel uit of het glaasje ontbreekt? Dat is bij mijn driepitter het geval.
hallo ik heb er drie en kook er alle dagen op al een jaar lang gaat net zo snel als op gas en draadies vlees is lekkerder omdat je dat heel zacht kunt laten gaan
Ik heb er wel een natuurlijk, maar kook er weinig op hoor, met jonge kinderen in huis vind ik het wel gevaarlijk om eerlijk te zijn :-)
Ik ben het trouwens niet heel erg met die meneer eens, mij lijkt het dat hout hakken/halen voor je vuur ook vrij zwaar is?
Ik denk dat de mannen het vuur hakten destijds. Als koken echt vrouwenwerk was, dan was hout hakken echt mannenwerk lijkt me. Anders is het niet eerlijk!
Ik kook sinds kort regelmatig op zo'n pertroleumstel, en het bevalt heel erg goed! Alleen de geur is inderdaad wat minder, maar ik zet het stel in de gang, dan hebben er toch minder mensen last van!
Ik heb er twee staan. Niet voor gebruik maar ze zijn nog goed en in geval van nood gelijk bruikbaar.
Dat is toch prettig John! Jij kunt dus altijd koken.
Ik koop liever luxere producten dan dat ik terug ga in de tijd.
Milieutechnisch onverantwoord, toch... Maar als je (erwten)soep of draadjesvlees maakt is dit een super manier. Zo heb ik van mijn opa geleerd om te koken.
leuk artikel, ik heb wel eens overwogen om op petroleum te koken #omdathetkan maar ik geloof dat ik maar in een slowcooker ga investeren
Een slow cooker is werkelijk een geweldig ding. Ik ben helemaal om!
Petroleum is een fossiele brandstof en draagt net zoals gas of andere aardolie-producten bij aan de schadelijke CO2 uitstoot. Wil je dus milieubewust bezig zijn is het geen goed idee. Of het zuiniger is, lijkt me ook sterk.
Precies wat ik dacht. Liever geen fossiele petroleum gebruiken ipv aardgas. Water naar de zee dragen. Het lost voor het milieu niets op.
Wat gaaf dat dit gewoon nog wordt gedaan! Ik ken het petroleumstel alleen maar van de scouting van mijn man. Maar eigenlijk is het dus gewoon best handig!
ha Nicole,
ja... mijn moeder kookte op een petroleumstel en we hebben er nog heel lang eentje in het huisje op de berg gehad.
Maar we koken daar nu op de houtover.
Heerlijke warmte in huis en je eten wordt er lekker gaar op en ook lijkt het zelfs lekkerder.
Maar dat kan door het grote gevoel komen...
:-))
Groetjes!
Wat gezellig klinkt dat: koken op een petroleumstel in een huisje op een berg Marlou!
We gaan terug in de tijd!
M'n vader heeft een groene en daar staat een plant op. Ik vermoed dat we hier binnenkort overgaan op elektrisch want terug naar zo'n ding zie ik niet zitten.
Mijn slowcooker kostte maar 30 euro en zet ik s'nachts aan, kost maar weinig stroom.
Je foto ziet er oud uit! Leuk dat je beschrijft waar een pertoleumstel uit bestaat. Het is voor mij ook duidelijk dat ik het op marktplaats of in de kringloop kan halen. Ook leuk dat je een filmpje hebt toegevoegd, hoe je met een pertoleumstel kookt.
Wat leuk en leerzaam! Ik had geen idee dat je kon koken op een petroleumstel!
Ik heb het nog nooit gebruikt.
Mijn schoonmoeder heeft wel een slowcooker voor bepaalde gerechten.
Ikzelf heb er nooit mee gewerkt, misschien tijd om hier verandering in te brengen.
Sorry hoor maar ik vraag me toch af wat er mis om met de apparaten te koken die je waarschijnlijk al hebt, zoals je gasfornuis, kookplaat, oven, ipv weer een nieuw apparaat te kopen (slowcooker) of een milieuvervuilend petroleumstel. Ik kook de dingen die lang moeten garen gewoon op de allerlaagste stand van mn inductieplaat in een pan met dikke bodem, vlees zou ook nog kunnen op een heel lage stand in de oven in een gietijzeren pan. Meestal zet ik de warmtebron op een gegeven moment uit en laat de pan zo staan, beetje experimenteren. En dit gaat allemaal prima en scheelt ook nog eens ruimte in je keuken. Leon
Petroleumstellen zijn erg populair onder bijvoorbeeld preppers Leon. Of bij mensen zoals blogger Neurootje die zo haar gasrekening omlaag bracht. Met mijn inductiefornuis kan ik helaas niet hetzelfde doen als met mijn slow cooker.
Ik hou het nog gewoon bij de dingen die ik heb. Al hoewel ik wel met weemoed terug denk aan de tijd dat mijn oma het gebruikte.
Love As Always
dimario
Mag ik nog een alternatief kookmiddel toevoegen? Mijn beste hulp op kampeervakanties met 6 personen was mijn pressure cooker. Met het oog op mijn cylinder "camping gaz" en een 2-pits fornuis moest ik snel en creatief te werk gaan. In de ochtend, alvorens de hele dag uit te gaan, zette ik achter de tent een pan bonen in de week. 's Avonds gingen die de pressure cooker in samen met wat aardappelen, vlees, zout/peper/kruiden, uien, knoflook etc. en een flinke scheut wijn.
Een half uur later ging de familie aan tafel. Als ik het ventiel van het deksel trok en er met wat herrie veel stoom de lucht in ging dan kwamen er soms mensen in paniek toeschieten.... Die pannen zijn nog steeds te koop.
Dat klinkt handig Anna!
Wat een idee! Nooit bij stil gestaan. Ze zijn vast bij de kringloop of op marktplaats wel te vinden.
Petroleumstellen heb ik in diverse maten. In de zomer kook ik erop en in de wintermaanden doe ik dat op de kachel. Voedsel met een korte opwarmingstijd zoals een ei bakken doe ik gewoon op het gas. Sucadelappen, stoofpotjes enz. zet ik vroeg op de avond op het petroleumstel en de dag erna is het rond 17.00 klaar. Als alles op temperatuur is laat ik van de driepitter het middelste vlammetje in de laagste stand staan om de zaak op temperatuur te houden.
Het ruikt zo lekker nostalgisch! Maar ja, ik blijf maar gewoon m'n gasstel gebruiken.
Het petroleumstel ken ik nog wel, heerlijk rook het in huis van het sudderende eten.
Maar om nu zo te gaan koken, lijkt me wat overdreven en daarnaast is olie een fossielebrandstof. Hans
Ik vind het stiekem heel fijn dat we tegenwoordig zoveel luxe hebben in de keuken! Heerlijk om op de inductieplaat of met een oven te koken. Maar tof om te lezen dat er nog mensen zijn die op een petroliumstel koken.
Ik zie het persoonlijk niet zo zitten om op petroleumstel te koken, maar andere manieren van koken vind ik wel heel interessant!
Ik ben eerlijk niet echt geneigd om hierop te koken. Wel leuk dat je het in de kijker zet 👌
Onze ouders deden al aan slowcooking voor het woord was uitgevonden. ☻
Het was ook niet geschikt voor snelle maaltijden.
Zoals zoveel zaken die nu als vernieuwend en duurzaam worden gepromoot.
LOL. Ja, je hebt helemaal gelijk Bertie : )
Geen plek in mijn keuken voor een petroleumstel, maar ik maakte wel zelf een soort van hooimadam. Dat deed ik met een oude slaapzak.die ik al bijna in de kledingcontainer had gegooid, op maat knippen en een leuk stofje wat ik nog had liggen erom heen en voila een hooimadam die me niets gekost had. Wat ik doe is mijn stoofvlees eerst een tijdje garen op mijn gasfornuis en daarna in de hooimadam door laten garen. Tot mijn verbazing blijft het nog uren warm en het voordeel is je kunt in de tussentijd gewoon de deur uit om bijvoorbeeld even boodschappen te gaan doen, want er kan niets aanbranden en je hoeft niet bang te zijn voor brand.
De naam... :-)
Ik ken alleen de hooikist.
Vooral dat je veilig de deur uit kunt vind ik erg handig.
Ik gebruik deze vrij regelmatig en heb ook de ouderwetse nog.
nog een manier om langzaam en goedkoop te koken: zet na het bbq-en een pan met aardappels met een laagje water in de warme as, de volgende dag zijn je piepers gaar
Mijn moeder kookt ook vaak nog wel op een petroleum stelletje, ze heeft laatst nog een kleinere gekocht bij de kringloop. We hebben er 3 haha
Ik vind zo'n petroleumstel ook veel mooier er uitzien dan zo'n slowcooker
Ja, dat ben ik met je eens Tessa!
Ik vond het een leuke blog om te lezen, maar het is niets voor mij. Het verbaast me eigenlijk dat zoveel mensen het gebruiken
Ik heb er een, maar gebruik hem nooit.
Eerlijk gezegd vind ik het niet erg lekker ruiken:(
Maar waarom zou je? Ik snap hier helemaal niks van.
Mensen kiezen hiervoor om te besparen op hun energierekening of gewoon, omdat ze het gezellig vinden zo'n pruttelend pannetje : )
Ik zie niet in waarom ik dit zou gebruik haha, dus ik laat het aan mij voorbij gaan
nee nooit gedaan, en hou het wel bij mijn inductie hihih. ik vind het altijd maar enge dingen die stelletjes
Het is erg gemakkelijk om te hebben zeker als de stroom uitvalt zoals laatst in Spijkenisse je kan dan in ieder geval iets zeker als je ook geen gas meer gebruikt
Ik kook ook regelmatig met een petroleumstel met daarop een oude wonderpan. Heerlijke gerechten en cakes komen hieruit. Gewoon omdat het zo leuk is. Ik gebruik lampenolie.